શ્રી યંત્ર અને શ્રી વિદ્યા ત્રિપુરા સુંદરી વિશે રોચક વાતો

 શ્રી યંત્ર અને શ્રી વિદ્યા ત્રિપુરા સુંદરી..!

શ્રી યંત્રને યંત્રરાજ પણ કહેવાય છે. મંત્રોમાં ગાયત્રી મંત્ર શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે, જ્યારે યંત્રોમાં શ્રી યંત્ર શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. ભગવતી ત્રિપુરસુંદરીની સાધના (શ્રીયંત્ર સાધના) સર્વોચ્ચ અને શ્રેષ્ઠ સાધના છે. ઘણા સાધકો, ગૃહસ્થો, સંન્યાસીઓએ ખુલ્લેઆમ સ્વીકાર્યું છે કે આ સાધના કળિયુગમાં કામધેનુ જેવી છે. આ એક એવી સાધના છે, જે સાધનને પૂર્ણ સન્માન અને પ્રતિષ્ઠા આપે છે.

શ્રી યંત્રમાં ભગવતી ત્રિપુરસુંદરીની પૂજા કરવામાં આવે છે, જેને શ્રી ચક્ર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ શ્રીયંત્ર અથવા શ્રીચક્ર એ ભગવાન શિવ અને માતા શિવા બંનેનું શરીર છે, જેમાં બ્રહ્માંડ અને પિંડની એકતા છે. એકવાર ભગવાને રાક્ષસો દ્વારા દુરુપયોગથી બચાવવા માટે તમામ મંત્રો નક્કી કર્યા પછી, મહર્ષિ દત્તાત્રેયે ભૌમિતિક કળાનો ઉપયોગ કરીને વર્તુળો, ત્રિકોણ, ચાપ અર્ધવર્તુળ, ચતુર્કોણ વગેરેની શોધ કરી. તેથી જ મહર્ષિ દત્તાત્રેયને શ્રીવિદ્યા અને શ્રીયંત્રના પિતા કહેવામાં આવે છે. આ જગત શ્રી વિદ્યાનું ઘર છે.

ત્રિપુરસુંદરી ચક્ર વૈશ્વિક છે. આ યંત્ર બે ત્રિકોણના પરસ્પર જોડાણ દ્વારા રચાય છે, જે એકબીજાના સંપર્કમાં છે. તેનાથી બ્રહ્માંડમાં શરીરનું અને પિંડમાં બ્રહ્માંડનું જ્ઞાન મળે છે. આ યંત્ર શિવ અને શક્તિની એકતા પણ દર્શાવે છે. સાચા શબ્દોમાં, દેવ શક્તિને બાંધવા માટે યંત્ર-પૂજા એ શ્રેષ્ઠ આધાર છે, જેમાં શ્રી યંત્ર સંપૂર્ણ રીતે સફળ થાય છે. એક જગ્યાએ ભગવાન આદિ શંકરાચાર્યે પોતે કહ્યું છે કે 'મારા સમગ્ર સાધના-જીવનનો સાર એ છે કે વિશ્વની તમામ સાધના છે, ત્રિપુરસુંદરી સાધના પોતાનામાં પૂર્ણ છે, અલૌકિક છે, અનન્ય છે અને અદ્ભુત રીતે સિદ્ધ છે.' સાધક શ્રી યંત્રની સાધના કોઈપણ ઉંમર, વર્ગ કે જાતિ કરી શકે છે.

શ્રી યંત્ર અંગે જરૂરી સાવચેતીઓ -

શ્રી યંત્ર ગ્રહણ કરતી વખતે અને પૂજાના સંબંધમાં, સાધકોએ નીચેની કેટલીક વિશિષ્ટ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. શ્રી યંત્ર સંપૂર્ણપણે શુદ્ધ અને પ્રામાણિક હોવું જોઈએ. જો શ્રી યંત્ર ધાતુના પતરા પર બનેલું હોય, તો તે કોતરેલી અથવા છૂંદેલી રેખાઓમાં નહીં, પરંતુ ઉભી કરેલી રેખાઓમાં હોવું જોઈએ. જો તે રત્ન અથવા ખડકનું બનેલું હોય અને તે મેરુના આકારમાં હોય, તો તેનો ખૂણો યોગ્ય રીતે બનાવવો જોઈએ અને તે ખંડિત કે ઓછા કે વધુ સંખ્યામાં ન હોવા જોઈએ. તેમની સંખ્યા 49 હોવી જોઈએ. યંત્રને યોગ્ય વ્યક્તિ દ્વારા પવિત્ર કરાવવું જોઈએ. શ્રી યંત્રને સિદ્ધ કરતાં પહેલાં, વ્યક્તિએ યોગ્ય ગુરુ પાસેથી દીક્ષા લેવી જોઈએ. જો સાધક જપ કરવાની સ્થિતિમાં ન હોય, તો ફક્ત શ્રી યંત્રની આગળ પ્રાર્થના, આરતી અથવા સ્તોત્રનો પાઠ કરો. સાધના સમર્પણથી કરવી જોઈએ. યંત્રની સ્થાપના કર્યા પછી, દરરોજ તેનો અભિષેક અને પૂજા કરવી જરૂરી છે. જો તમે અભિષેક ન કરી શકતા હોવ તો પણ પૂજા અવશ્ય કરવી જોઈએ. શ્રી યંત્રના મુખ્ય ત્રણ સ્વરૂપ છે.

પૃથ્વીની સપાટી- જે સાધન સપાટ હોય તેને જમીનની સપાટી કહે છે. તે સોના, ચાંદી અથવા તાંબાની પ્લેટ પર બનાવવામાં આવે છે. તે ભોજપત્ર પર પણ બનાવી શકાય છે, પરંતુ તેની ખૂબ જ જટિલ બનાવવાની પ્રક્રિયાને કારણે, તે સામાન્ય રીતે રેડીમેડ મેળવવામાં આવે છે.

કચ્છ-પેજા- કાચબાની પીઠની જેમ મધ્યમાં ઊભેલા શ્રીયંત્રને કહેવાય છે.તેને પૃષ્ઠ કહેવામાં આવે છે.

મેરુ પૃષ્ઠ- સુમેરુ પર્વતના આકારમાં જે શ્રીયંત્ર છે તેને મેરુ પૃષ્ઠ કહેવામાં આવે છે. સ્ફટિક રત્નોથી બનેલા સાધનો મોટાભાગે મેરુ સપાટીવાળા હોય છે. સ્ફટિકથી બનેલા શ્રી યંત્રની એક વિશેષતા એ છે કે જે સમયે સાધક આધ્યાત્મિક ઊર્જાથી ભરપૂર હોય છે તે સમયે તે તેના શરીરમાંથી બહાર નીકળી શકે છે.

તે ઉર્જા પોતાનામાં શોષી લે છે. પરંતુ આ માટે ખૂબ જ જરૂરી છે કે પૂજા સ્થાનમાં રાખવામાં આવેલ શ્રી યંત્ર સંપૂર્ણ રીતે સ્થાપિત અને ચેતન હોવું જોઈએ. ઉપરાંત, તેના ખૂણા વગેરે નિર્ધારિત સંખ્યામાં અને સમાન કદમાં હોવા જોઈએ. શ્રી યંત્ર વાસ્તવમાં શ્રી એટલે કે લક્ષ્મીનો વાસ છે. જ્યાં નિયમો અનુસાર શ્રી યંત્રની સ્થાપના કરવામાં આવે છે, ત્યાં લક્ષ્મીનો વાસ હોય છે.

શ્રીયંત્રની માલિક ભગવતી લલિતાની ઉપાસના માટે દીક્ષા એ અનિવાર્ય શરત છે, પરંતુ જો કોઈ લાયક ગુરુ ન મળે તો લોકો પણ શ્રદ્ધા અને શ્રદ્ધાથી શ્રીયંત્રની પૂજા કરી શકે છે. આનાથી સુખ-સમૃદ્ધિની સાથે મોક્ષની પ્રાપ્તિનો માર્ગ પણ આપોઆપ ખૂલી જાય છે. ભગવતી લલિતામ્બા એ શક્તિથી ભરેલી વૈષ્ણવી શક્તિ છે, તે બ્રહ્માંડનું કારણ છે, પરમાયા છે, આનંદ અને મોક્ષ આપનાર છે અને સમગ્ર વિશ્વને મંત્રમુગ્ધ કરી દે છે.