પંચવક્ત્ર મહાદેવ મંદિર,મંડી,હિમાચલ પ્રદેશ

 એક છુપાયેલ રત્ન.

પંચવક્ત્ર મંદિર ભગવાન શિવને સમર્પિત એક સર્વોચ્ચ તીર્થસ્થાન છે, આ મંદિર હિમાચલના મંડીમાં આવેલું છે. પંચવક્ત્ર મંદિર, જેને પંચબખ્તર મંદિર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે બિયાસ અને સુકેતી નદીઓના સંગમ પર સ્થિત એક પવિત્ર હિન્દુ મંદિર છે, તે મંડીમાં સૌથી જૂના મંદિરોમાંનું એક છે અને સૌથી વધુ મુલાકાત લેવાયેલા પર્યટન સ્થળોમાંનું એક છે.

પંચવક્ત્ર મંદિરનો ઇતિહાસ અને સ્થાપત્ય.

આ મંદિર પ્રદેશની પરંપરાગત સ્થાપત્ય શૈલીમાં બનેલ છે અને તેની જટિલ કોતરણી અને શિલ્પો માટે પ્રખ્યાત છે. પંચવક્ત્ર મંદિર મંડી શહેરના સંરક્ષિત સ્મારકોમાંનું એક છે, જે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ હેઠળ આવે છે. પંચવક્ત્ર મંદિર પાંચ માથાવાળા ભગવાન શિવને સમર્પિત એક આદરણીય મંદિર છે. લાક્ષણિક શિખર સ્થાપત્ય શૈલીમાં બનેલ, આ મંદિર એક વિશાળ પ્લેટફોર્મ પર ઉભું છે અને ચાર બારીક કોતરણીવાળા પથ્થરના સ્તંભો દ્વારા ટેકો આપે છે. મંદિરની અંદર, ભગવાન શિવની પાંચ મુખવાળી એક વિશાળ પ્રતિમા છે, જે ભગવાન શિવના વિવિધ પાત્રો - અઘોર, ઈશાન, તત્ પુરુષ, વામદેવ અને રુદ્ર - દર્શાવે છે. પંચવક્ત્રને આ બધાના જોડાણ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે. મંદિર એક વિશાળ પ્લેટફોર્મ પર ઉભું છે અને ખૂબ જ સારી રીતે સજ્જ છે.

મંડી માત્ર હિમાચલ પ્રદેશનું એક લોકપ્રિય પર્યટન સ્થળ નથી, તેને ઘણીવાર 'પહાડીઓની વારાણસી', અથવા 'છોટી કાશી', અથવા 'હિમાચલ કી કાશી' પણ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે આ શહેરમાં 81 મંદિરો છે. પંચવક્ત્ર મંદિરની સ્થાપનાની તારીખ હજુ પણ અજાણ છે, પરંતુ સિદ્ધ સેન (1684-1727) ના શાસનકાળ દરમિયાન તેનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું કારણ કે તે પૂરને કારણે નુકસાન થયું હતું.

આ મંદિર શિક્ષણ અને સંશોધન માટે પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. ઘણા વિદ્વાનો અને સંશોધકો મંદિરના સ્થાપત્ય, શિલ્પો અને શિલાલેખોનો અભ્યાસ કરવા માટે અહીં આવે છે. આ મંદિર સ્થાપત્ય, શિલ્પ અને અન્ય કળાઓ સંબંધિત પરંપરાગત જ્ઞાન અને કૌશલ્યોના સંરક્ષણ માટે એક કેન્દ્ર તરીકે પણ કાર્ય કરે છે.